Dosinda e Piluca
As crónicas relatan
que Dosinda era labrega e queixeira e a tamén a muller máis boa do mundo e que,
no tempo da fame, “quitaba o pan da boca para dárllelo aos seus ou para darllo
a calquera”, cousa que algúns dos seus non entendían. Etelvino, o seu fillo
máis vello, miraba con agrado os comportamentos extravagantes e xenerosos de Dosinda,
repartindo sen pena o pouco que había. Etelvino entendía todiño, porque era a
versión masculina da nai, cuspidiño no dar e non pedir e no ollar triste. Pero
Etelvino fará parte doutra historia, que hoxe non toca. Non temos noticia da
ocupación de Piluca. Apenas sabemos dela que era má, que fería e danaba sen
couto e que da súa saña inmisericorde non se libraba ninguén, nin sendo do seu
propio sangue. Dosinda e Piluca eran irmás.
Unha vez, Piluca foi
onde a súa irmá Dosinda e, con moito segredo, pediulle que lle gardase no
faiado, nalgún recoveco moi agachado entre as patacas, unha saqueta con cartos,
“con moitísimos cartos do noso señor”, segundo sempre se contou, que o seu home
fixera co extraperlo, porque seica tiñan aviso de que a garda civil andaba na
sospeita deles e desconfiaban de telos na casa. Dosinda díxolle: “Esta é a casa
da túa irmá, así que é a túa casa, podes gardar nela o que che pete, pero eu os
cartos non chos toco. Se os queres gardar alí, sobes e miras ti ónde agachalos,
e cando os queiras coller saberás ti ónde os tes, pero a min non mo
contes, que non quero saber. Póñoche esa condición”. E así fixeron. Piluca
subiu ao faiado acompañada da súa filla, que daquela levaba camiño de ser má
como a nai que a dera, e xuntas procuraron un burato seguro onde gardar o
tesouro.
A vida seguiu e cada
unha das irmás seguiu tamén facendo a súa. Dosinda daba de comer o que non
tiña, labraba a terra, recollía ao seu home cando viña das festas, facía os
queixos, peláballe as fabas do caldo ao seu fillo pequeno e aprendíalle a
Etelvino sen palabras o misterio da bondade infinita, mentres Piluca levantaba
calumnias, malmetía nas familias da contorna e, sen palabras, ía meténdolle á
súa filla no corpo o doroso veleno da maldade. Con máis frecuencia que antes,
Piluca e a súa filla ían á de Dosinda, pero como ela impuxera, nunca se falaba
dos cartos gardados do faiado. Un día, dalí a uns poucos anos, Piluca
presentouse e díxolle que viña na busca do gardado, que agora o seu home andaba
en tratos coa garda civil e que xa non tiñan que ter conta. E Dosinda falou:
"Pois ti saberás ónde os tes, vainos buscar, que son teus”. “Muller, sobe
ti, anda, que sabes ben os sitios todos do faiado”, replicou Piluca, e teimou e
teimou, até que diante da negativa da súa irmá, que nunca quixera saber do
escondite, Piluca foi por fin ao faiado e cando baixou co tesouro sentou no
banco da cociña e púxose a contar na mesma cara asombrada de Dosinda. Por fin,
Piluca dixo: “Pero aquí falta moito diñeiro, miña irmá”. O que aconteceu
a seguir, ben podedes supolo. Dosinda botou á súa irmá e á súa sobriña da casa,
e os cartos aqueles causaron un dano profundo e terrible no corazón da boa
muller. Reñíu como unha tola co seu home e mesmo co seu fillo máis desprendido
que, pese a ser xeneroso coma ela, non pensaba que súa nai lle debese dar á tía
os cartos que faltaban. Os cartos que a filla de Piluca fora furtando, a
sabendas da nai, pouco a pouco, en cada visita. Dosinda xuntou o malfadado
diñeiro con moito traballiño e nunca máis falou coa súa irmá.
Cando finou, co
corazón abatido, todo o mundo pensou que o disgosto dos cartos acabara con ela.
Morreu como viviu, dando e non pedindo e co ollar triste, un 25 de novembro de
1949, igual que anos despois habería de morrer seu fillo Etelvino, seguramente
de bondade tamén.
Pero Etelvino fará
parte doutra historia, que hoxe, non toca.
